Dyrektywy Unii Europjeskiej – podstawy prawne

W 1979 roku opublikowana została pierwsza dyrektywa w sprawie wskazywania poprzez etykietowanie zużycia energii urządzeń gospodarstwa domowego79/530/EEC. Pierwsza opracowana etykieta energetyczna nie znalazła szerszego zainteresowania u producentów i adresatów tego dokumentu. Kolejnym krokiem w kierunku etykietowania produktów związanych ze zużyciem energii była dyrektywa 92/75/EWG z roku 1992, w sprawie wskazania zużycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domowego. Celem tej dyrektywy było ograniczenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego poprzez racjonalne wykorzystywanie energii w jak najszerszej gamie urządzeń gospodarstwa domowego: chłodziarkach, chłodziarko-zamrażarkach, pralkach i pralko-suszarkach, piekarnikach elektrycznych, urządzeniach klimatyzacyjnych, zmywarkach i lampach. Wraz ze wzrostem cen energii etykietowanie energetyczne urządzeń AGD stopniowo zdobyło zwolenników, głównie wśród ich użytkowników. W konsekwencji zmienił się radykalnie profil energetyczny produkowanych urządzeń. Dziś przy zakupie urządzeń AGD jedną z najważniejszych dla kupującego informacji jest ich energochłonność, a dostępne na rynku produkty osiągają klasę energetyczną A, A+, a nawet A++.

Aktualnie etykietowanie energetyczne obejmuje coraz szerszy zakres produktów, urządzeń, a nawet mieszkań i domów. Produkty związane z energią takie jak: urządzenia AGD, oświetlenie, komputery, monitory, telewizory i budynki mają duży udział w zużyciu zasobów naturalnych i energii na całym świecie, i z tego powodu są poddane ocenie energetycznej. Ostatecznym celem jest spełnienie wymagań zrównoważonego rozwoju, przez ciągłą poprawę produktów związanych z energią tak, aby redukować niekorzystne oddziaływania i osiągnąć optymalny poziom oszczędności energii, wykorzystując wszystkie dostępne mechanizmy.

Poza produktami, które w różny sposób wykorzystują energię tj. wytwarzają ją, przekazują lub mierzą, nowe dyrektywy UE rozszerzają ocenę energetyczną o produkty budowlane, takie jak: urządzenia związane z produkcją energii: kotły, pompy ciepła, podgrzewacze ciepłej wody, a także: okna, świetliki, drzwi, bramy garażowe oraz materiały izolacyjne.

Dyrektywa 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ogólne zasady dotyczące ekoprojektu dla produktów związanych z energią.

Dyrektywa ta odnosi się do produktów związanych ze zużyciem energii. Do tej grupy zaliczono również stolarkę budowlaną: okna, drzwi i bramy garażowe. Wprowadzenie w życie zaleceń dyrektywy powinno dać impuls do opracowania metodologii oceny stolarki budowlanej, jej klasyfikacji oraz etykietowania jej efektywności energetycznej. Producenci lub zrzeszenia producentów powinni opracować jednolitą metodologię oceny efektywności energetycznej wyrobu, która może stać się standardem oceny tych produktów pod względem zużycia energii i zasobów naturalnych. Zgodnie z dyrektywą, jeśli nie dojdzie do przyjęcia w ramach kraju członkowskiego rynkowo uzgodnionej, wspólnej metodologii, przewiduje się opracowanie metodologii oceny efektywności narzuconej przez poszczególne rządy krajów UE. Procedura ta jest przewidziana tylko wtedy, gdy przemysł nie podejmie żadnej inicjatywy stwarzającej warunki do samoregulacji. Pierwszeństwo powinno zostać przyznane alternatywnym sposobom działania, np. regulacjom ustalanym przez daną branżę. Prawdopodobne jest, iż takie działanie spowoduje szybsze oraz mniej kosztowne osiągnięcie celów energooszczędnej polityki, niż wprowadzenie wymogów obowiązkowych. Środki legislacyjne mogą okazać się konieczne, jeżeli siły rynkowe nie będą ewoluować w odpowiednim kierunku i z zadowalającą szybkością. Dlatego w interesie producentów stolarki powinno być opracowanie i przyjęcie wspólnej metodologii oceny efektywności energetycznej stolarki ich produktów.

Dyrektywa 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie informacji o zużyciu energii przez produkty związane z energią.

Zgodnie z tą Dyrektywą niezbędne jest udostępnianie rzetelnych, stosownych i porównywalnych informacji dotyczących zużycia energii. Pojęcie „produktu związanego z energią” oznacza każdy towar mający wpływ na zużycie energii podczas jego używania, który jest wprowadzany do obrotu lub użytkowania i zawiera części, które mają zostać włączone do produktów związanych z energią objętych niniejszą dyrektywą. Dyrektywa 2010/30/UE dotyczy wszystkich produktów związanych z energią, w tym również wyrobów stosowanych w budownictwie, wywierających znaczący wpływ na zużycie energii w sposób bezpośredni lub pośredni. Poza elementami instalacji budynku zużywającymi energię, takimi jak kotły, grzejniki czy urządzenia klimatyzacyjne, obszar wprowadzonych wymagań obejmuje również inne wyroby budowlane, w szczególności materiały izolacyjne, drzwi, okna itp. Wszystkie produkty, dla których opublikowane zostaną odpowiednie akty delegowane, muszą posiadać dołączoną etykietę oraz standardową tabelę informacyjną. Obowiązek spełnienia tych wymagań spoczywa przede wszystkim na producentach, ich upoważnionych przedstawicielach w Unii Europejskiej lub importerach, określanych przez dyrektywę wspólnym mianem „dostawców”. Dystrybutorzy z kolei zobowiązani są do widocznego i czytelnego eksponowania etykiet oraz do udostępniania informacji w broszurach dotyczących produktu. Zdaniem autorów dyrektywy 2010/30/UE samo działanie „sił rynkowych” nie zdoła zachęcić do racjonalnego zużycia energii i innych zasobów przez wybór produktów w oparciu o własną wiedzę oraz informacje udostępniane przez producentów. Bardzo często przy produktach brak jest informacji o ich efektywności energetycznej lub jest ona na tyle ukryta i nieczytelna, że nie pomaga w prawidłowym wyborze. Zatem etykietowanie energetyczne powinno wpływać na wybór tych produktów, które zużywają mniej energii. Ma to także zachęcić samych producentów do podejmowania kroków w zakresie ograniczania zużycia energii oraz zasobów naturalnych przez wytwarzane przez nich produkty. Wprowadzenie etykietowania powinno wpłynąć również pośrednio na efektywne energetycznie korzystanie z tych produktów, tak aby przyczynić się do osiągnięcia unijnego celu w zakresie poprawy efektywności energetycznej na poziomie 20%. Jak pokazał rynek urządzeń AGD system działa na tyle dobrze, że warto go rozszerzyć o inne produkty. Od września 2015 roku zacznie działać system etykietowania urządzeń do produkcji energii: kotłów, pomp ciepła, CHP. Niezbędne jest rozszerzenie systemu oceny przez etykietowanie energetyczne stolarki otworowej oraz materiałów termoizolacyjnych.